Terka – (464 m n.p.m.) to wieś malowniczo położona na prawym brzegu Solinki, w obszernej kotlinie otoczonej lesistymi masywami Tołstej (749 m), Połomy (776 m) oraz działem wód Sanu i Solinki.
Jest jedną z najstarszych wsi założonych przez ród Balów z Hoczwi. Lokowana była na prawie wołoskim przed 1463 r. jako „Tharnka”, czyli tarnina. Rok 1489 przynosi także wzmiankę, iż na położonym w okolicy wzgórzu noszącym do dziś nazwę Monaster ( 565 m ) w XV – XVIII w. istniał prawosławny klasztor Bazylianów. W 1780 r. już go nie było. Terka miała wówczas drewnianą, wybudowaną kosztem miejscowych parochów trójkopułową cerkiew p.w. św. Ilii, jedną z najpiękniejszych w Bieszczadach. Na jej miejscu w 1911 r. wzniesiono murowaną cerkiew parafialną, która spłonęła po trzech latach.
W 1848 r. odbył się tutaj uroczysty „pogrzeb” pańszczyzny, polegajacy na zakopaniu księgi powinności wobec dworuprzed zagrodągospodarza, na którego przypadła kolej odrabiania pańszczyzny w dniu jej zniesienia. Miejsce to upamiętniono krzyżem, który zachował się do dzisiaj.
W 1880 r. wieś liczyła 55 domów i 365 mieszkańców, a posiadłość dworska była własnością Walerii Polman-Daniłowicz. W 1900 r. był tu czynny urząd pocztowy, a liczba mieszkańców wzrosła do 425. Po 10 latach w 1910 r. było już 495 mieszkańców, a jako współwłaściciel wsi występuje Z. Wesołowski.
Po I wojnie światowej, walkach polsko-ukraińskich 1919 r. i wojnie bolszewickiej w 1921 r. wieś posiadała 77 domów i 460 mieszkańców. Ta liczba zabudowań utrzymała się aż do 1937 r. W latach 1930 – 1932 wybudowano tutaj kościół filialny p.w. Matki Boskiej Różańcowej z uwagi na konflikt wyznaniowy podsycany przez miejscowego parocha.
Z przeszłością Terki wiążę się tragiczny i długo ukrywany epizod. 9 lipca 1946 r. sotnia UPA uprowadziła i zamordowała trzech polskich mieszkańców wsi. W odwecie jednostka WOP stacjonująca w Wołkowyi spaliła żywcem 33 mieszkańców wsi obrzucając granatami dom (pod Berdyciem), w którym zgromadzono zakładników. Symboliczna mogiła pomordowanych znajdująca się na cmentarzu w pobliżu podmurówki po zburzonej na początku lat pięćdziesiątych cerkwi upamiętnia to wydarzenie. W 1947 r. wysiedlono kilka rodzin w okolice Stargardu Szczecińskiego. W 1970 r. Terka liczyła 152 mieszkańców, w r. 1978 – 172, w r. 1988 – 189, w 2001 r. – 188. Jest to o połowę mniej niż w 1900 r.
W Terce przetrwało kilkanaście drewnianych chałup. Jest to jedna z tych nielicznych miejscowości w wyższej części Bieszczadów, które w jakimś stopniu zachowały dawny rolniczy charakter. Po cerkwi pozostała jedynie podmurówka i parawanowa dzwonnica z XIX w. Przy moście na Solince żeliwny słupek z godłem Rzeczpospolitej Polskiej i datą 1927, służący kiedyś jako geodezyjny punkt wysokości do pomiaru poziomu wody.
Z przełęczy Pod Tołstą (przy szlaku zielonym) podziwiać można wspaniałą panoramę na dolinę Sanu, pasmo Otrytu i stoki połonin.
Opracował Stanisław Orłowski
Pokaż obiekty z miejscowości Terka
