Liskowate (ok. 440 m. n.p.m.) – to wieś zamieszkała prze pewien czas przez emigrantów greckich, dziś osadników polskich. Posiadała szkołę, schronisko młodzieżowe, ale wyludniana utraciła je.
Ważniejsze epizody z przeszłości: 1544 r. – istniała wieś królewska założona na prawie wołoskim i należąca do starostwa przemyskiego. 1565 r. – podczas lustracji tej wsi królewskiej odnotowano 28 kmieci osiadłych na 14 i pół łanach, 3 bartników i popa. Przypuszczalnie była już cerkiew. Powinności podatkowe chłopów były podobne jak w pobliskim Krościenku. Płacili oni 2 razy w roku czynsz doroczny (na św. Marcina po 16 gr. I na św. Piotra 23 grosze. Ponadto podatek konny 45 gr., stacji – 30 gr., kuchennego – 31 gr., poczty – 28 gr., z czego 1/3 przypadała kniaziowi. W sumie podatek ze wsi do skarbca królewskiego wynosił 26 zł 1 gr., i 12 denarów. Kniaź płacił za 12 należnych baranów po 7 groszy za sztukę. Miał więc 6 łanów gruntów. Bartnicy płacili po 1 miarce miodu, każda warta po 12 groszy. Dań barania wynosiła z każdego pół łanu po 1 baranie składana po świętach, a z łaski pana starosty ci, co owiec nie mieli płacili po 8 gr. Danina z wieprzy – w myśl prawa wołoskiego – z każdego pół łanu po wieprzu brana była po św. Michale. Wójtowi z tego nic nie przypadało. Istnienie wsi w okresie staropolskim potwierdzają dokumenty wydane przez 3 monarchów: 1564 r. – przez Zygmunta I Starego na łan pola, 1633 r. – potwierdzony przez Władysława IV, 1691 r. – podobny zapis (hranota) wydany przez Jana III Sobieskiego. 1787 r. – po I rozbiorze Polski Austriacy włączyli Liskowate do klucza dobromilskiego dóbr kameralnych. 1836 r. – „Rozmaitości” lwowskie (nr 23) m.in. o Liskowatem tak pisały: „Dawnemi czasy osiedlili się we wsi tatarscy osadnicy, a od nich ma pochodzić rodzina Hakłaków” i że „między ludem krążą podania odnośnie tych czasów”. 1880 r. – wieś należała administracyjnie do powiatu dobromilskiego, gdzie był sąd, poczta i urząd powiatowy. Do stacji kolejowej w Krościenku było 5 km. Otaczały ją wokół nast. miejscowości: od płn.-zach. Jureczkowa, od pn. Kwaszenina, od wsch. Łopuszanka, od płd. wsch. Wolica, od pd. Berehy Dolne, od płd. zach. Łodyna i Leszczowate. (Berehy, Łodyna i Leszczowate leżały już w pow. Liskim). Wody z całego obszaru zbierał potok Karaszyna spływający do Strwiąża. Szczyt 632 m nosił nazwę Wolańska Kiczera i był zalesiony. Na wschodzie w lesie Karaszyna wyróżniało się wzgórze Krzemień (615 m) Wieś liczyła wówczas 1088 mieszkańców, w tym 5 we dworze obrządku grecko-kat. Na miejscu była parafia grecko-kat., parafia rz.-kat. w Jasieniu. Własność większa (rządowa) miała 27 morgów roli ornej, 2 – łąk i ogrodów, 7 – pastwisk, 1256 lasu. Własność mniejsza: 1738 morgów roli, 198 – łąk i ogrodów, 295 pastwisk, 138 lasu.
Warto zobaczyć:
-
Dawną drewnianą cerkiew grecko-katolicką z 1832 r. p.w. Narodzenia N.P. Marii przejętą w 1974 r. na filialny kościół rzymsko-katolicki. Świątynia stoi niedaleko drogi na niewielkim wzniesieniu i jest orientowana. Już z daleka przykuwa uwagę swoją ładną sylwetką. Jest budowlą trójdzielną o kwadratowych członach wzniesioną na planie wydłużonego prostokąta w konstrukcji zrębowej i węgłowaną na obłap z ostatkami. Zewnątrz otacza ją wydatny daszek okapowy kryty gontem i wsparty na belkach zrębu. Nakrycie stanowią kryte gontem duże dachy łamane: nad prezbiterium dwuspadowy z wydatnym okapem, a nad nawą i babińcem gontowe dachy namiotowe. Nadają one świątyni swoistego uroku. Przy prezbiterium znajdują się dwie prostokątne zakrystie, nawa główna jest szersza od pozostałych członów budowli, a przy babińcu od zachodu dobudowano prostokątny przedsionek. Tę oryginalną sylwetkę cerkwi stworzyli dwaj znani wówczas cieśle: Iwan Raka z Łopuszanki i Wasyl Tymczak z Lisówka. We wnętrzu obiektu nad nawą znajduje się nadwieszony chór muzyczny i zwierciadlane, wzmocnione dwoma skrzyżowanymi tragarzami sklepienie. Na jednym z nich wyryta jest data budowy cerkwi i nazwiska majstrów. W prezbiterium zastosowano sufit z fasetą, a w zakrystiach stropy belkowe. Wnętrze urozmaica prostokątny wykrój tęczy o ściętych narożnikach. W nawie okna są zamknięte półkoliście (były powiększane w 1929 r.), a w babińcu umieszczono dwa okienka w kształcie leżącego prostokąta. Do wnętrza prowadzą solidne drzwi z okuciami i z zamkiem z XIX wieku. Pod okapem znajduje się ozdobna wycinanka z 1929 r., tj. z okresu pierwszego remontu świątyni. Zrębową konstrukcję zwieńczenia nad babińcem zasłania płaski strop stanowiący podłogę istniejącej kiedyś na piętrze kaplicy św. Dymitra. W latach 1953-54 wnętrze cerkwi przedzielono stropem, przerabiając budynek na magazyn. W 1960 r. przeprowadzono konserwację i częściową rekonstrukcję, a w 1976 r. i miał miejsce kolejny remont, którego celem było wykonanie dachu nad babińcem oraz ganku w elewacji zachodniej.
-
Parawanowa dzwonnica murowana z kamienia i z cegły z XIX wieku została otynkowana. W dolnej kondygnacji zamurowaną półkoliście zamknięta arkadę, w górnej trzy arkady na dzwony. Nakryta jest dwuspadowym daszkiem gontowym.
-
Cmentarz przy cerkwi posiada cenny ludowy nagrobek kamienny z krzyżem wykonany przez kamieniarzy z Brusna Starego.
Opracował Stanisław Orłowski
Pokaż obiekty z miejscowości Liskowate
