Zwierzyń (355 m) – to wieś położona w najpiękniejszym przełomie Sanu u stóp lesistej Czulni (576 m) i Trzech Kopców (439 m). Ta letniskowa dziś miejscowość posiada Ośrodek Wypoczynkowy „Uroczysko”, sklep, bar, gospodarstwa agroturystyczne, pokoje gościnne, dogodne połączenia komunikacyjne PKS. Zielony szlak pieszy górski łączy ją z Zagórzem, Leskiem, Jeziorem Myczkowieckim i BPN, a szlak spacerowy żółty z Ośrodkiem „Caritas”, Orelcem, pasmem Żukowa, Olszanicą, Rudenką, pasmem Czarnego Działu i Uhercami. Do mostu na Sanie dopływają z pobliskiego rezerwatu bobry z małymi stwarzając niekiedy turystom niebywałe okazje do zrobienia zdjęć. W przełomie Sanu żerują zalatujące tutaj czarne bociany, czaple siwe, kormorany i inne osobliwości ornitologiczne. Przełom Sanu – poniżej elektrowni myczkowieckiej – jest też najlepszym miejscem do wędkowania w całej okolicy. Ważniejsze epizody z przeszłości: Zwierzyń wzmiankowany w lustracji królewskiej w 1580 r. był wsią położoną w dobrach Kmitów. Nie wiele wiemy o jego przeszłości. W zachowanych źródłach historycznych odnajdujemy jednak luźne wzmianki, które pozwalają na powolne odtwarzanie nieznanej jeszcze dobrze przeszłości. W I połowie XIX w. wieś była własnością znanego malarza Antoniego Stroińskiego, pochowanego na tutejszym cmentarzu. Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich podaje, iż w 1885 r. Zwierzyń był wsią w powiecie Liskim położoną na lewym brzegu Sanu w odl. 8,4 km na płd.-wsch. od Leska . San przedzierał się między górami wężykowato otaczając terytorium wsi od wschodu, północy i zachodu, a nawet częściowo od południa. Relacja ta podaje, że jest we wsi cerkiew murowana przyłączona do parafii grecko-katolickiej w Bóbrce i posiada uposażenie w ziemię o areale 21 morgów. W 1885 r. wieś liczyła 32 domy i 202 mieszkańców (95 mężczyzn i 117 kobiet). Spośród nich 156 było wyznania grecko-katolickiego, 32 rzymsko-katolickiego (i należeli do parafii rz. kat. w Uhercach) i 14 izraelitów wyznania mojżeszowego. Pracowali oni na roli do wsi należącej o areale 281 morgów w ogóle. Dwór Heleny Żurawskiej zajmował 585 morgów areału, w tym 416 morgów lasu. W 1921 r. wieś liczyła 45 domów i 248 mieszkańców (201 greko-katolików, 43 rz.kat. i 3 izraelitów wyznania mojżeszowego). Na szczególną uwagę w Zwierzyniu zasługują:
  • Bobry w starym korycie Sanu w pobliżu ujścia rzeki Olszanki.
  • Przełom Sanu z ostoją czarnego bociana, czapli siwej i licznych ptaków wodnych.
  • „Cudowne źródełko” - ok. 1,5 km na południe od wsi przy zielonym szlaku pieszym górskim– i kaplica wybudowana z Kamienia. Zgodnie z legendą znaleziono tutaj krzyż z I poł. XIII w. pochodzący z miasta Limoges we Francji (1500 km od Zwierzynia!). Miejscowa tradycja powiada, że chciano tu kiedyś wybudować cerkiew klasztorną, ale przygotowane kamienie do budowy w tajemniczy sposób znikały. Uznano to za znak Boży i wykopano w tym miejscu studnię, z której pewna niewiasta wydobyła krzyż. Na pamiątkę niezwykłego zdarzenia wieś nazwano Zdwiżyn (od ruskiego Wozdwyżenje Czestnoho Kresta – Podwyższenie Krzyża Świętego). Do II wojny światowej studnia była otoczona czcią. Stał nad nią drewniany krzyż, a co roku 27 września w święto Podwyższenia Krzyża Świętego ciągnęli tutaj liczni pątnicy i pielgrzymi z całej okolicy, a nawet krajów ościennych. W uroczystej procesji udawali się z cerkwi do źródła i wówczas ksiądz świecił wodę, która miała moc uzdrawiającą. Tradycja ta odżyła w latach 90-tych XX wieku. Od tej pory również odbywają się tutaj odpusty w Święto Podwyższenia Krzyża Świętego. Dzięki inicjatywie ks. proboszcza z Myczkowiec i mieszkańców Zwierzynia powstała kaplica, wznoszone są stacje drogi krzyżowej, a liczni turyści przyjeżdżają tutaj przemywać oczy i nabrać cennej wody do domu. Zabytki:
  • Przy moście nad Sanem zachowała się murowana cerkiew fil. grecko-kat. p.w. Zmartwychwstania Chrystusa z lat 1750 – 1799, dziś rzymsko-kat. kościół fil. Cerkiew murowana z kamienia (dziś otynkowana) jest budowlą trójdzielną i orientowaną. Uroku dodaje jej stary kamienny murek ułożony z kamienia rzecznego z Sanu i otaczający cały plac cerkiewny. We wnętrzu znajduje się zabytkowy kielich gładki z sześciolistną stopą z 1840 r. fundacji Jana Chryzostoma Kossaka, proboszcza w Rudence. Do 1946 r. cerkiew ta służyła unitom, a dziś jest filialnym kościołem rzymsko-katolickim p.w. św. Jana Chrzciciela i należy do rz. kat. parafii w Myczkowcach. W niej to prof. Adam Bochnak odkrył w 1922 r. cenny krzyż limuzyjski ( 1 z sześciu znalezionych w Polsce i najlepiej z nich zachowany), który można podziwiać w Muzeum Archidiecezjalnym w Przemyślu.
  • Drewniany dom nr. 18 w konstrukcji zrębowej węgłowany na obłap z poł. XIX w. Posiada on od frontu charakterystyczny podcień z tzw. wnęką – zadaszonym przejściem z części mieszkalnej do gospodarczej, nakryty jest czterospadowym dachem (do niedawna jeszcze krytym słomą), pod którym mieści część gospodarczą i mieszkalną z wozownią obok. Reprezentuje styl etnicznych Bojków.
  • Cmentarz obok cerkwi z nagrobkiem malarza Antoniego Stroińskiego, właściciela wsi w poł. XIX w.)
Opracował Stanisław Orłowski
Pokaż obiekty z miejscowości Zwierzyń

Wykaz miejscowości:

Bachlawa Baligród Bandrów Berezka Bereżnica Wyżna Bezmiechowa Bóbrka k. Soliny Brzegi dolne Buk Bukowiec Bykowce Bystre koło Baligrodu Bystre koło Michniowca Chmiel Chrewt Cisna Czarna Czaszyn Dwernik Glinne Górzanka Grąziowa Hoczew Hoszów Hołuczków Jankowce Jasień Jureczkowa Komańcza Kostryń Krościenko Kulaszne Lesko Leszczowate Liskowate Lutowiska Markowce Michniowiec Mokre Morochów Morochów Myczków Myczkowce Orelec Pakoszówka Paszowa Pisarowce Polana Polańczyk Poraż Puławy Płowce Raczkowa Radoszyce Rajskie Równia Rozpucie Roztoka Rudenka Rzepedź Sanoczek Sanok Serednica Siemuszowa Smolnik Sobień Sokole Solina Średnia Wieś Srogów Dolny Srogów Górny Stefkowa Strachocina Szczawne Terka Trepcza Trzcianiec Turzańsk Tyrawa Solna Tyrawa Wołoska Uherce Mineralne Ulucz Ustjanowa Górna Ustrzyki Dolne Ustrzyki Górne Wańkowa Wetlina Wisłoczek Wisłok Wielki Wojtkowa Wojtkówka Wola Michowa Wola Piotrowa Wołkowyja Wujskie Zabłotce Zagórz Załuż Zwierzyń Żłobek Łęg Łobozew Łodyna Łodzina Łopienka Łukawica